Wszystkie dzieci i nastolatki czują się czasem zestresowane. Stres jest normalną reakcją na zmiany i wyzwania. A życie jest ich pełne – nawet w dzieciństwie.
Zwykle myślimy o stresie jako o złej rzeczy, spowodowanej złymi wydarzeniami. Jednak nadchodzące dobre wydarzenia (takie jak ukończenie szkoły, wakacje czy nowe zajęcia) również mogą powodować stres.
Dzieci i nastolatki odczuwają stres, kiedy muszą się do czegoś przygotować, przystosować lub przed czymś zabezpieczyć. Odczuwają stres, kiedy w grę wchodzi coś, co jest dla nich ważne. Zmiany często wywołują stres – nawet jeśli są to zmiany na lepsze.
Stres ma swój cel. Jest sygnałem, że należy się przygotować.
Kiedy stres może być pomocny?
W małych ilościach i gdy dzieci mają odpowiednie wsparcie, stres może być pozytywnym bodźcem. Może pomóc dzieciom stawić czoła wyzwaniom. Może pomóc im dążyć do osiągnięcia celów, skupić się na wysiłku i dotrzymać terminów. Ten rodzaj pozytywnego stresu pozwala dzieciom budować wewnętrzne siły i umiejętności znane jako odporność.
Kiedy stres może być szkodliwy?
Stres lub przeciwności, które są zbyt intensywne, poważne, długotrwałe lub nagłe, mogą przerosnąć zdolność dziecka do radzenia sobie z nimi. Stres może być szkodliwy, kiedy dzieci nie mają chwili wytchnienia, brakuje im wsparcia lub umiejętności radzenia sobie z nim. Z czasem zbyt duży stres może wpłynąć na zdrowie psychiczne i fizyczne dzieci.
Jako rodzic nie możesz zapobiec odczuwaniu stresu przez dzieci. Możesz jednak pomóc dzieciom i nastolatkom w radzeniu sobie z nim. Możesz:
- Pomóc im wykorzystać pozytywny stres do osiągnięcia celów, dostosowania się do zmian, stawienia czoła wyzwaniom i nabrania pewności siebie.
- Zapewnić dodatkowe wsparcie i stabilność, kiedy przechodzą przez stresujące wydarzenia życiowe.
- Chronić je przed szkodliwymi skutkami zbyt dużego stresu, takimi jak stres chroniczny i traumatyczny.
Czym jest pozytywny stres?
Pozytywny stres to krótkotrwałe napięcie, które odczuwają dzieci i młodzież, gdy stają przed wyzwaniem. Może on skłonić ich do przygotowania się i skupienia. Może motywować do osiągania celów, załatwiania spraw lub próbowania nowych rzeczy. Mogą odczuwać pozytywny stres przed testem, ważnym meczem lub recitalem. Kiedy stają przed wyzwaniem, stres się kończy.
Pozytywny stres daje dzieciom szansę na rozwój i naukę.
Oto przykład: Codzienna presja, by zdążyć do szkoły na czas, skłania dzieci do założenia butów, zebrania swoich rzeczy i udania się do autobusu. Ale jeśli dzieci nie wiedzą, jak wykorzystać ten pozytywny stres lub nie mają jeszcze umiejętności radzenia sobie z nim, może to oznaczać gorączkowy wyścig do autobusu, który zdenerwuje zarówno rodziców, jak i dzieci.
Co mogą zrobić rodzice: Kiedy trzeba poradzić sobie z porannym przygotowaniem do szkoły (lub w każdym innym momencie normalnego stresu), kuszące jest, by wkroczyć i przygotować wszystko dla dziecka. Ale to nie pomoże dzieciom nauczyć się, jak radzić sobie z pozytywnym stresem. Zamiast tego naucz dzieci, jak się przygotować, nie robiąc tego za nie. Wymaga to więcej czasu i cierpliwości, ale jest tego warte.
Ten rodzaj pozytywnego stresu może skłonić dzieci do dostosowania się i zdobycia potrzebnych umiejętności. Może przygotować je do radzenia sobie z większymi wyzwaniami i możliwościami, jakie niesie życie.
Czym jest stres związany z wydarzeniami życiowymi?
Trudne wydarzenia życiowe
Wiele dzieci i nastolatków staje w obliczu trudnych wydarzeń życiowych lub przeciwności losu. Niektóre chorują lub muszą przebywać w szpitalu. Niektóre mają rodziców, którzy się rozstają. Niektóre stają w obliczu śmierci bliskiej osoby, przeprowadzają się do nowej dzielnicy lub rozpoczynają naukę w nowej szkole. Każde z tych wydarzeń życiowych może powodować stres.
Kiedy dzieci stają w obliczu trudnych wydarzeń życiowych, mogą odczuwać stres przez kilka dni lub tygodni, kiedy się do niego dostosowują.
Co mogą zrobić rodzice: Rodzice mogą zapewnić dodatkowe wsparcie i stabilność. Słuchaj i rozmawiaj z dzieckiem. Pomóż mu poczuć się bezpiecznym i kochanym. Jeśli to możliwe, poinformuj je, czego może się spodziewać. Porozmawiaj o tym, co się stanie, co może zrobić, żeby sobie poradzić i jak możesz mu pomóc. Pocieszaj i okazuj troskę. Ustal proste rutynowe czynności, które pomogą mu się uspokoić.
Dobre wydarzenia życiowe
Nawet wydarzenia życiowe, które uważamy za dobre, mogą być stresujące. Ważne urodziny, pierwszy dzień roku szkolnego, ukończenie szkoły, wakacje czy podróż mogą wywołać u dzieci i nastolatków uczucie stresu.
Co mogą zrobić rodzice: Rodzice mogą pomóc dzieciom i młodzieży przygotować się na to, co ich czeka. Porozmawiaj z nimi o sytuacji, skupiając się na jej pozytywnych aspektach. Jeśli to możliwe, daj dzieciom wpływ na plany. Słuchaj, co myślą i jak się czują. Jeśli czują się zestresowane, daj im znać, że to w porządku i że mogą sobie poradzić. W razie potrzeby będziesz przy nich.
Czym jest przewlekły stres?
Kiedy trudne wydarzenia życiowe prowadzą do stresu trwającego dłużej niż kilka tygodni, mówi się o stresie chronicznym. Stres przewlekły jest trudny dla dzieci, kiedy nie mogą od niego odpocząć lub kiedy nie mają potrzebnego wsparcia lub umiejętności radzenia sobie ze stresem.
Poważna choroba, która trwa przez długi czas, może prowadzić do chronicznego stresu. Podobnie jest w przypadku utraty rodzica lub bliskiego członka rodziny, czy też przechodzenia przez trwałe trudności. Z czasem taki stres może wpłynąć na zdrowie psychiczne i fizyczne dzieci i młodzieży. Są jednak rzeczy, które mogą zapobiec szkodliwym skutkom przewlekłego stresu.
Co mogą zrobić rodzice:
- Pomóż dzieciom poczuć się bezpiecznym, kochanym i otoczonym opieką. Jest to najlepszy sposób na złagodzenie stresu. Poczucie bliskości i świadomość, że się je kocha i akceptuje, jest ważniejsze niż kiedykolwiek. – Zapewnij rutynę, na przykład tę samą porę spania, wspólne jedzenie posiłków czy obecność po szkole. Rutyny nadają rytm i dają dzieciom znać, że są rzeczy, na które mogą liczyć.
- Ucz umiejętności radzenia sobie. Dzieci czują się lepiej, kiedy wiedzą, że są rzeczy, które mogą zrobić dla siebie, żeby zredukować stres. Dzieci w każdym wieku mogą nauczyć się i ćwiczyć spokojne oddychanie i medytację. Można też nauczyć się wielu innych umiejętności.
- Pomóż im zrobić sobie przerwę od stresu. Znajdź czas na zabawę, rysowanie lub malowanie, spędzanie czasu na łonie natury, czytanie książki, grę na instrumencie, przebywanie z przyjaciółmi i rodziną. Te czynności to coś więcej niż tylko zabawa. Pomagają dzieciom i młodzieży odczuwać pozytywne emocje, które równoważą stres.
Co to jest stres traumatyczny?
Jest to stres związany z wydarzeniami traumatycznymi, które są poważne, intensywne lub nagłe. Traumatyczne przeżycia, takie jak poważne wypadki lub urazy, znęcanie się czy przemoc, mogą wywołać ten rodzaj stresu.
Rodzice mogą chronić dzieci, kiedy wiedzą, że są one źle traktowane lub zastraszane. Nie zawsze jednak da się ochronić dzieci przed każdym rodzajem traumy. Jeśli dzieci i nastolatki przeżywają stres traumatyczny, rodzice mogą pomóc im w uzyskaniu opieki, która jest niezbędna do powrotu do zdrowia.
Co mogą zrobić rodzice:
- Zapewnij dzieciom i młodzieży dodatkowe wsparcie i opiekę. Bądź przy nich, aby słuchać i rozmawiać. Niech wiedzą, że są bezpieczni. Uznawaj i akceptuj ich uczucia. Niech wiedzą, że z czasem poczują się lepiej.
- Skontaktuj się z lekarzem lub terapeutą swojego dziecka. Niektóre osoby potrzebują terapii, aby wyleczyć się z traumatycznego stresu. Rodzice mogą wziąć udział w terapii i dowiedzieć się, jak najlepiej pomóc dziecku.
- Spędzajcie razem pozytywny czas. Zachęcaj dzieci i młodzież do robienia rzeczy, które sprawiają im przyjemność. Mogą to być rzeczy, które możecie robić razem, albo takie, które nastolatek robi sam, np. słuchanie muzyki, obcowanie z naturą czy sztuka. Takie rzeczy wywołują pozytywne emocje, które mogą zrównoważyć część stresu związanego z traumą.
- Daj dzieciom i młodzieży szansę wykorzystania swoich mocnych stron w codziennym życiu. Trauma i stres mogą sprawić, że dzieci poczują się bezbronne, niespokojne lub niepewne siebie. Wiedza o tym, co potrafią i kim są jako osoby, pomoże im poczuć się silnymi i pewnymi siebie.
